ORANLAR VE ÇARPANLAR
Genelde bankalar tarafından daha çok kullanılan finansal tablo oranlarına ve piyasa çarpanlarına ilişkin tanımlar aşağıda yer almaktadır.
Cari Oran
Şirketin kısa süreli borçlarını ödeyebilme gücünü ve net işletme sermayesinin yeterli olup
olmadığını gösterir. Oranın yüksek olması şirketin likidite durumunun kuvvetli olduğunu
gösterir. Bununla birlikte oranın aşırı yüksek olması firmanın sahip olduğu fonları yeterli
verimililikte kullanamadığına işaret eder.
Cari Oran = Dönen Varlıklar / Kısa Vadeli Borçlar
Alacak Devir Hızı
Şirketin, satışlardan doğan ticari alacaklarının ne hızda tahsil edildiğini (nakite çevrildiğini)
gösterir. Oranın yüksek olması olumludur. Oranın yüksek olması şirketin işletme sermayesi
ihtiyacını azaltırken, düşük olması işletme sermayesi ihtiyacını yükseltir.
Alacak Devir Hızı = Net Satışlar / Ortalama Ticari Alacak
Yukarıdaki formülden çıkan sonuç çarpan olarak nitelendirilir. Örnek olarak 5 çıkması
halinde, net satışların ortalama ticari alacakların 5 katı olduğunu gösterir. Alacak devir hızını
gün olarak hesaplama için 365’i yukarıdaki formülden çıkan rakama bölmek gerekir.
365/5= 73 gün. Alacak devir hızı gün olarak hesaplandığında yukarıdakinin tersine, gün
sayısının küçük olması tercih edilir.
Stok Devir Hızı
Şirketin üretip stokta tuttuğu malları ne hızla sattığını gösterir. Bu oran ne kadar yüksekse o
derece olumludur. Stok devir hızının yükselmesi stok maliyetlerini azaltırken aynı zamanda
işletme sermayesi ihtiyacını da azaltır.
Stok Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Stok
Formülden çıkan rakam çarpan olup gün sayısı yukarıdaki şekilde hesaplanır.
Ticari Borç Devir Hızı
Ticari borçların hangi hızda - ne sürede ödendiğini gösterir. Sonuç çarpan olarak çıkmakta
olup borç ödeme konusunda dar boğaz söz konusu değilse ne kadar düşük ise o derece
olumludur.
Ticari Borç Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Ticari Borç
Gün olarak hesaplandığında büyük olması olumludur.
Borçlanma Oranı
Şirketin toplam borcunun özvarlığına oranı, işletme sermayesi ve yatırımlarının finansmanın
ne ölçüde dış kaynaklardan ne ölçüde iç kaynaklardan karşılandığını gösterir. Borçlanma
oranının yüksek veya düşük olmasının olumlu veya olumsuz olarak nitelendirilmesi, şirketin
kar marjı ile borçlanma maliyetinin seviyesine göre değişiklik gösterir.
Borçlanma Oranı = Toplam Borç / Özvarlık
Borçlanma maliyetinin, kar marjndan yüksek olduğu durumlarda oranın yüksek olması
olumsuz, aksi durumda olumlu olarak nitelendirilir.
Borçların Toplam Kaynaklara Oranı
Şirketin borçlarının toplam pasif içerisindeki payını, aktiflerin ne kadarının yabancı kaynakla,
ne kadarının iç kaynakla karşılandığını gösterir.
Toplam Borç / Toplam Pasif
Oranın değerlendirilmesinde borçlanma maliyeti ile kar marjı karşılaştırması önemlidir.
Faiz Karşılama Oranı
Bu oran şirketin ödediği finansman giderinin kaç katı kazanç sağladığını gösteririr. Yüksek
olması olumludur.
(Vergi Öncesi Kar+Finansman Gideri)/Finansman Gideri
Brüt Kar Marjı
Şirket’in sattığı ürünlerden ne ölçüde kar ettiğini gösterir. Yüksek olması olumludur.
Bununla birlikte oranın seviyesi şirketin içinde bulunduğu sektöre göre farklılık gösterir. Bu
nedenle oranın seviyesi değerlendirilirken sektörün yapısı da göz önünde bulundurulmalıdır.
Brüt Kar Marjı = Brüt Kar / Net Satışlar
Faaliyet Kar Marjı
Şirketin olağanüstü gelir ve giderler hariç olmak üzere faaliyetlerinden elde ettiği karın net
satışlarına oranıdır. Yüksek olması olumludur.
Faaliyet Kar Marjı = Faaliyet Karı / Net Satışlar
Net Kar Marjı
Şirketin vergi sonrası karının (net kar) net satışlarının ne kadarına karşılık geldiğini gösterir.
Yüksek olması olumludur.
Net Kar Marjı = Net Kar / Net Satışlar
VAFÖK (EBITDA) Marjı
Şirketin Vergi Faiz ve Amortisman öncesi karının net satışlarının ne kadarına karşılık
geldiğini gösterir. Yüksek olması önemlidr.
VAFÖK Marjı = Vergi Faiz Amortisman öncesi Kar / Net Satışlar
Özsermaye Karlılığı
Şirketin elde ettiği karın, şirketin pay sahiplerinin şirkette sahip oldukları sermayeye
oranınını gösterir. Yüksek olması hem şirket hem de pay sahipleri açısından olumludur.
Net Kar / Ortalama Özsermaye
Aktif Karlılık
Şirketin faaliyetlerinde kullandığı toplam kaynaklara göre ne ölçüde kar ettiğini gösterir.
Yüksek olması beklenir.
Net Kar / Ortalama Aktif Toplamı
PİYASA ÇARPANLARI
Fiyat / Kazanç Oranı
Şirketin piyasa değerinin yıllık bazda net karının kaç katı olduğunu gösterir. Hisse senedi
fiyatlarının hisse başına düşen net kara oranıdır. Hissenin değerinin düşük ya da yüksek
olduğunu gösterir (Hisse başına kar = Dönem Karı / hisse sayısı)
F / K= Hisse Senedi Fiyatı / Hisse Başına Kar
F / K= Piyasa Değeri /Net Dönem Karı
Genel olarak düşük çıkması tercih edilir. Bununla birlikte oranın düşük veya yüksek olduğu,
aynı sektörde faaliyet gösteren diğer şirketlerin Fiyat kazanç oranı ile veya sektörün
ortalama fiyat kazanç oranı ile karşılaştırılması sonucunda anlaşılır. Bunu yanında şirketi cari
fiyat kazanç oranının, şirketin tarihsel fiyat kazanç oranları ile de karşılaştırılması gerekir.
Piyasa Değeri / Defter Değeri
Hisse senedinin piyasa değerinin özsermayeye bölünmesiyle bulunan orandır. Piyasa
değerinin şirketin öz varlığının kaç katı olduğunu gösterir.
PD/DD = Hissenin Piyasa Değeri / Özsermaye
Düşük çıkması olumludur. Bu oranında düşük veya yüksek olduğuna karar vermek için
sektörün ortalaması ile karşılaştırılması gerekir. Bazı sektörler (hizmet veya aracılık gibi)
düşük sermayeye ihtiyaç gösterdiklerinden bu şirketlerin PD/DD oranı yüksek olmaktadır.
Böyle şirletlerin analizinda bu oran fazlaca dikkate alınmaz.
Fiyat / Satış Oranı
Şirketin piyasa değerinin şirketin iş hacminin kaç katı olduğunu gösterir. Yukarıdaki oranlar
gibi düşük olması olumlu olmakla birlikte diğer faktöerleri de göz önüne almak gereklidir.
Fiyat / Satış = Piyasa Değeri / Net Satışlar
Firma Değeri (Girişim Değeri)
Şirketin o anda tüm borç ve alackları ile satın alınması durumundaki değeridir.
Firma Değeri = Piyasa Değeri + Net Nakit
Net nakit = (Nakit + Menkul Kıymet) – Toplam Finansal Borç
Bu değer genel olarak VAFÖK’E bölünerek kullanılır. Küçük olması olumludur
